مشکلات مردم، رانندگان و کاربران جادهها در استانهای مختلف کشور خیلی زیاد است. از کیفیت پایین جادهها و آسفالت نامناسب گرفته تا راههایی که با شروع فصل بارندگی بارها و بارها مسدود میشوند. وجود نقاط حادثه خیز به بلای بزرگی تبدیل شده و تردد در جادههای ناایمن و خطرناکی که سالانه موجب تصادفات دلخراش میشود، شمار زیادی از هموطنان را به کام مرگ میکشاند. براساس اعلام نیروی انتظامی حدود ۵/۶ درصد از درآمد ناخالص ملی کشور صرف هزینههای تصادفات رانندگی میشود و آمارهای منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد در ایران تقریباً هر ۲۰ دقیقه، یک نفر در حوادث رانندگی فوت میکند؛ یعنی سالانه ۴۵۰ نفر به ازای هر یک میلیون نفر.
قربانیان اصلی این حوادث، اغلب در سنین ۱۵ تا ۴۴ ساله و به ویژه جوانان هستند. تعداد تصادفات رانندگی، کشتهشدگان، مجروحان و هزینههایی که از این راه به کشور وارد میشوند به حدی زیاد است که باید از هر تدبیر و تجربۀ موفق جهانی برای کاهش این آمار بهره گرفت.
بعد از اینکه حدود ۳ سال و با حضور کرونا، آمار حوادث رانندگی در ایران کاهش یافت، اما باز هم با فروکش کردن این بیماری و افزایش رفت وآمدها و مسافرتها، حوادث رانندگی دومین علت مرگ و میر بعد از بیماریهای قلب و عروق به شمار میروند و بر همین اساس یکی از کشورهای دارای بیشترین نرخ مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در دنیاست.
یکبار دیگر آمار حوادث جادهای در استانهای مختلف نشان میدهد، وضعیت در این حوزه قرمز شده و مقایسه آمار تصادفات جادهای دو ماهه اول ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مهر تأییدی بر این ادعاست.
با توجه به روند کاهشی کرونا در کشور و شروع مجدد سفرهای بین شهری پیشبینی میشد که روند تصادفات به روند قبل از کرونا باز گردد. بر همین اساس بیشترین رشد متوفیان مربوط به استان سمنان با ۱۶۶درصد است. در همین راستا خراسان شمالی با ۱۲۵درصد، قزوین با ۹۴درصد، زنجان با ۶۹ درصد و آذربایجانغربی با ۶۵ درصد دارای بیشترین رشد کشته شدگان در دو ماه اول سالجاری بودند.
از نظر تعداد کشتهها، استان تهران با ۱۳۶ کشته در صدر قرار دارد و با رشد ۴۷درصدی بدترین عملکرد را به خود اختصاص داده است.
این رتبه در سال ۱۴۰۰ به فارس اختصاص داشت که در سالجاری به همراه سیستان وبلوچستان بیش از ۱۰۰ کشته به ثبت رساندهاند.
تهران پیشتاز مصدومان جادهای
جادهها فقط کشته نمیدهند بلکه هر تصادف حداقل چند مصدوم بر جای میگذارد که وقتی یکی از افراد در این میان دچار معلولیتی شود، برای همه عمر تصادفش را فراموش نمیکند.
با مقایسه آمار تصادفات جادهای در حوزه کاهش تعداد مصدومان حوادث جادهای زنجان تنها استانی است که کاهش مصدومان را نشان میدهد. اما در بقیه نقاط شرایط سیر صعودی دارد و نگذاشتهاند از فوتیها عقب بمانیم.
استان قزوین با ۱۱۷درصد رشد در تعداد مصدومان شگفتیساز این بخش است. بعد از آن چهارمحال و بختیاری با ۸۲درصد و مرکزی با ۷۹درصد با افزایش مصدومان زیادی روبهرو بودند.
از نظر تعدادی مصدومان باز هم تهران با ۳۲۹۱ نفر یکه تاز میداناست.
خراسانرضوی با ۲۷۴۵ نفر، اصفهان با ۲۳۳۳ نفر و فارس با ۱۹۱۶ مصدوم در رتبههای بعدی قرار دارند. کل متوفیان سال ۱۴۰۱ با رشدی ۱۸درصدی نسبت به ۱۴۰۰ از ۱۱۹۴ به ۱۴۱۵ نفر رسیده و تعداد مصدومان نیز در مدت مشابه با رشدی ۲۹درصدی از ۲۲ هزار و ۳۳۸ نفر به ۲۸ هزارو ۹۱۴ نفر رسید.
هنوز هم مسئولان اظهار امیدواری میکنند با اقدامات پیشگیرانهای که در آینده صورت میگیرد در کنار اصلاح قوانین و بهبود ایمنی خودروها و راهها شاهد کاهش مرگ و میرها و مصدومیتها باشیم. اما کسی نمیگوید این وظیفه بر عهده چه سازمان و نهادهایی است و چه کسانی باید پاسخگوی کمکاریهای امروز ساختن فردای بدون تصادف باشند.
جادهها همچنان پر از مشکل
چند سالی که کرونا بیمحابا در استانهای مختلف ایران جولان میداد و حضورش باعث کاهش شدید رفت و آمدها و آمار نزدیک به صفر مسافرتها شده بود، مسئولان پیوسته از کاهش میزان تصادفات و پایین آمدن رقم مرگ و میرهای جادهها میگفتند.
اما حقیقت این بود که وضعیت جادهها بهتر و مشکلات آنها مرتفع نشده بود، بلکه این شهروندان بودند که در خانه و شهر خود مانده بودند و با خالی شدن جادهها تصادفات هم کم شده بود.
از اواسط ۱۴۰۰ و به خصوص آغاز سال ۱۴۰۱ هنوز کرونا کاملاً رخت بر نبسته بود که با افزایش جابهجاییها و مسافرت هموطنان از شهری به شهر دیگر، معلوم شد بازی مرگ و جادهها همچنان ادامه دارد.
گواه این ادعا همین بس که فقط در سال ۱۴۰۰ که کرونا در حال فروکش بود ۱۶ هزارو ۷۷۸ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند. رقمی که در مقایسه با سال ۹۸ با ۹ درصد افزایش تعداد مصدومان را هم به ۳۱۷ هزارو ۱۲۰ نفر رساند.
جادهها در حال رکورد شکنی
با اینکه سالهاست در مورد مشکلات راهها و پایین بودن کیفیت خودروها و بیتوجهی رانندگان به قوانین راهنمایی و رانندگی صحبت میشود که محصول آنها آمار بالای کشته شدگان و آسیب دیدگان و معلولان است، اما هنوز کار خاصی برای مدیریت و کاهش این آمار صورت نگرفته و آنچه انجام شده، بالا بردن میزان جریمههاست. کاری که در عمل نشان میدهد هیچ تأثیری در اوضاع موجود نداشته است.
برای دانستن وخامت اوضاع باید گفت، ایران در قاره آسیا هفتمین کشور با میزان مرگ ومیر جادهای بالا و در مقایسه با امنترین کشورهای جهان، بعضاً سالانه تا ۱۰ برابر آنها در جادههایش کشتهمیدهد.
براساس برآوردهای آماری سازمان پزشکی قانونی کشور، تعداد متوفیان ناشی از سوانح رانندگی در ۳ سال از ۹۶ تا ۹۸ در محدوده ۱۷هزار نفر بوده و با شیوع کرونا این رقم به شدت کاهش یافت. ولی آمارهای چند ماه اول سال ۱۴۰۱ نشان میدهد دوباره و با سرعت بیشتری در حال رکورد شکنی در این زمینه هستیم.